Edebiyat öğretmenleri için önemli bir konu olan Geleneksel Türk Gölge oyunu Karagöz hakkında yaygın olarak yanlış bilinen bazı noktaları yazmak isterim. Bunu yazmak istememin nedeni bazen öğrenciler tarafından mail yoluyla sorulan sorulardır. Herşeyden önce doğru cevaba ulaşabilmek için sorunun doğru sorulması gerekir. Ne yazık ki okul kitaplarımızda Karagöz ile ilgili bilgiler çok sağlıklı değil, bu konuyu bir kaç yıl önce Milli Eğitim Bakanlığımıza mektup ile de bildirdim.

Ders ( Edebiyat ) kitaplarındaki karagöz ile yanlışlardan küçük bir örnek vereyim. 9. sınıf Türk Edebiyatı adlı kitabın “Olay çevresinde oluşan edebi metinler” başlığı altındaki “Göstermeye bağlı edebi metinler” bölümünde (sayfa 164) Karagöz’ün Ağalığı adlı oyun üzerine bir bölüm var. Ama tamamen yanlış, külliyen yanlış. Bilindiği gibi Karagöz oyunları dört bölümden oluşur, Giriş (Mukaddime), Atışma (Muhavere), Fasıl (Asıl oyun örgüsünün olduğu bölüm) , ve Bitiş. Giriş ve atışma bölümleri sadece Hacıvat ve Karagöz’ün olduğu, asıl oyuna hazırlık bölümüdür. Asıl oyun ise fasıl bölümünde işlenir, biraz önce sözünü ettiğim edebiyat kitabındaki Karagöz’ün Ağalığı olarak yazılan metin oyunun sadece giriş ve atışma bölümlerini içeriyor fakat asıl olayın geçtiği fasıl bölümü yok, yani karagöz’ün Ağalık yaptığı bölüm yok. Ama metin bittikten sonra 166. sayfada 5. soru olarak “karagöz’ün Ağalığı adlı oyunun temel çatışmasını defterinize yazınız” diye bir soru var. Metinde Ağalık ile ilgili bölüm yok ama Ağalık ile ilgili bir soru soruluyor. Sınıfında bu konuyu işleyen Edebiyat öğretmenleri de ister istemez bu soruyu öğrencilere soruyorlar. Kitaptaki yanlışlığın ceremesini öğrenciler çekiyor.
Karagöz’ün ağalığı oyun özeti için Buraya Tıklayınız

Bazen öğrenciler “Karagöz Hacıvat kaç yılında öldürülmüşlerdir” tarzında sorular sormaktadırlar. Karagöz ve Hacivat bir efsanedir. Yani bu oyunun nasıl ve nerede ortaya çıktığı kesin olarak bilinmemektedir. Bursa Ulucami inşaatı sırasında işçi olarak çalıştıkları ve inşaatın yavaş ilerlemesinden dolayı idam edildikleri söylencesi tamamen rivayettir, fakat o kadar yaygınlaşmıştır ki herkes bu efsaneyi gerçek olarak kabul etmektedir, yani bu rivayet galat-ı meşhûr olmuştur. Nasıl olur da hayır için cami yaptıran bir padişah cami inşaatında çalışan işçileri idam ettirir. Ayrıca Bursa Ulu Camii Sultan Orhan döneminde değil I. Bayezid (Yıldırım Bayezid) döneminde yapılmışır, tarihler bile uyuşmuyor.

Karagöz ve Hacıvat tiplemelerinin giyim kuşamlarına baktığımızda Sultan Orhan (1281 – 1326) devrinin giyim kuşamıyla ilgisi olmadığını görürüz. Zaman zaman bizi okullarına gösteri yapmak ve seminer vermek için davet eden edebiyat öğretmenleri seminer sonrasında anlattıklarımızın son derece mantıklı olduğunu söylemektedirler.
Derslerinizde kullanabileceğiniz Karagöz konulu video dosyasını indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
https://www.karagoz.net/karagoz_emin_senyer.rar

Sevgili Öğretmenlerimiz Okulunuzda Karagöz Gösterisi Talepleriniz İçin Bize Telefon Ya Da E-Posta Yoluyla Ulaşabilirsiniz.

 Aslında öğretmenlerimiz haksız da değiller, çünkü fakültelerde verilen eğitimlerde de bu yanlış bilgi öğretilmektedir. 2004 – 2005 ve 2006 yıllarında Muğla Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi öğrencilerine Karagöz oynatım kursu vermek için davet edildiğimde bu kursun amacının ileride edebiyat öğretmeni olacak ve yurdun dört bir tarafına yayılacak olan öğrencilerin Karagöz sanatını doğru bir şekilde öğrenmeleri ve ileride öğretmen olduklarında bu sanatımızı öğrencilerine doğru bir şekilde anlatmaları olduğunda sevinmiştim, ancak tabii ki her üniversitede böyle uygulamalar yok. Gösteri için gittiğimiz bir okulda edebiyat öğretmeni de fakültede Karagöz ile ilgili ayrıntılı ders görmediklerini söylemişti bana.

Geleneksel Türk Tiyatrosu (Karagöz, Meddah, ortaoyunu) ile ilgili araştırma yapmak isteyen Türkçe ve Edebiyat öğretmenleri için Prof. Metin And hocamızın Geleneksel Türk Tiyatrosu adlı kitabını önerebilirim. Gerçi Metin And hocamız karagöz sanatının bize Mısır’dan geldiğini söyler, bu bilginin doğruluğu da tartışılır fakat en azından karagöz ve Hacıvat’ın yaşamış insanlar olmadığını göstermesi açısından son derece önemli bir kaynaktır.

Karagöz ile ilgili rivayetler sadece bu kadar da değil, bu sanatımızın bize doğudan batıya göç eden Çingeneler yoluyla geldiğini söyleyenler de vardır, yaklaşık beşyüz yıl önce İspanya’dan Osmanlı’ya göç eden Yahudiler yoluyla geldiğini söyleyenler de, fakat bunların hiç birisinin bilimsel bir dayanağı yoktur. Karagöz bir efsanedir ve nasıl ortaya çıktığı hakkında kesin bir bilgi yoktur.

İlköğretim ve Liselerde karagöz konulu proje ödevi olan öğrenciler ve Türkçe , Edebiyat öğretmenleri için Karagöz Hacıvat tasvir yapım kalıplarını Öğretmen ve öğrenciler için sayfamızda bulabilirsiniz.

Okullarda tiyatro gösterileri