Karagöz oyununda mukaddime

Karagöz oyununun bölümleri sayfasında oyunların dört ayrı bölümden oluştuğunu anlatmıştım. Mukaddime Karagöz oyununun başlangıcından muhavere bölümüne kadar olan kısımdır. Takdim etmek, önsöz, öndeyiş gibi kelimelere karşılık gelir.
Oyun başlamadan önce perdenin ortasına göstermelik adı verilen büyük bir dekoratif tasvir konulur, ışığın yanmasıyla birlikte nareke adı verilen, ney kamışından yapılmış özel bir düdük sesi (zırıltı) ve def velvelesi ile birlikte göstermelik kaldırılır, göstermelik kaldırıldıktan sonra Hacıvat çelebi şarkısını okuyarak oynatıcıya göre sağ taraftan, seyirciye göre sol taraftan ağır ağır perdeye giriş yapar. Şarkı bittikten sonra perde gazelini okur, perde gazeli bittikten sonra usulünce seyirciyi selamlar ve Karagöz’ü çağırmaya başlar, Karagöz ya uyuyordur, ya hastadır veya evde çocuk uyuyordur, bu yüzden evin penceresinden bakarak Hacıvat’a kızar ve “git başka yerde bağır” diye azarlar, Hacıvat’ın bağırarak onu çağırmaya devam etmesi üzerine Karagöz kızar ve aşağıya atlar, aşağıya atlar atlamaz alt alta üst üste boğuşmaya başlarlar, bir taraftan da her ikisi de söyleniyordur. Bir ara Hacıvat Karagöz’ün elinden kurtulur geldiği taraftan kaçar, yerde tek başına kalan Karagöz yine söylenmeye devam eder. Biraz söylendikten sonra Hacıvat tekrar gelir. Hacıvatın perdeden çıkması ile mukaddime biter, tekrar gelmesi ile de muhavere başlar, yani arada hiç boşluk olmaz, zaten bölümler dediğimiz konu tamamen teknik bir konudur, seyirci mukaddimeden muhavereye geçildiğini bilmez, bilmesine gerek de yoktur, muhavereden fasıl bölümüne geçildiğini de bilmez, bu sadece perde arkasındaki kişilerin bildiği bir şeydir.

Mukaddime bölümü okunan şarkı ve perde gazeli dışında genellikle hep aynıdır, hayalinin o anki düşüncesine göre biraz uzun biraz kısa olabilir, bunda bir sorun yoktur. Eğer oynatılacak olan oyunun fasıl bölümü kısa ise karagözcü mukaddime ve muhavereyi uzatabilir hatta bazen ara muhaveresi dediğimiz ikinci bir muhavere oynatabilir. Bu tamamen Hayâlî’nin inisiyatifinde olan bir şeydir.

Karagöz
Mukaddime

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir