İlköğretim ikinci kademede hemen hemen tüm sınıflarda Türkçe dersinde Karagöz Hacıvat konusu işleniyor, dolayısıyla Türkçe öğretmenleri için Karagöz konusu önemli bir konu. Ancak kitaplarda karagöz ile ilgili bilgilerin yanlış olmasından dolayı özellikle de Türkçe öğretmenleri için bu sayfayı yapmak ihtiyacı hissettim.
Işık İlköğretim okulunda Karagöz gösteri izleyen öğrenciler
Türkçe öğretmenleri, Karagöz – Hacıvat gölge oyunu hakkındaki bilgileri doğal olarak ders kitaplarında yazdığı haliyle biliyorlar. Ancak ders kitaplarındaki bilgilerin doğruluğu tartışılır. Zira yaptığım küçük bir araştırma sonucunda ders kitaplarımızın konusunda uzman kişilerin bir araya gelip herkesin kendi uzmanlık alanına giren konuyu yazmadığını, kitapların genellikle bir ya da iki kişi tarafından yazıldığını şaşkınlık içinde öğrendim. Dolayısıyla ders kitaplarında Karagöz ile ilgili bölümleri yazanlar bu konuda uzman kişiler değiller. Sadece kendilerinden önce yazılmış olan kitaplardaki yanlış bilgileri tekrarlıyorlar.
Emin Şenyer Işık İlköğretim okulunda gösteri sonrası seminer verirken
Zaman zaman öğrenciler bana mail atarak “Karagöz ile Hacıvat kaç yılında öldürülmüşlerdir” tarzında sorular soruyorlar, ders kitaplarındaki yanlış bilgilerde Karagöz ile Hacıvat’ın Bursa‘da yaşadıkları yazdığı için öğretmenler bu tür ödevler verebiliyorlar. Çocuklara bunun yanlış bir soru olduğunu, Karagöz ve Hacıvat’ın yaşamış insanlar olmadığını, bunun sadece bir efsane olduğunu yazdığımda ise cevaben “öğretmenimiz bu ödevi verdi” diyorlar. Bu konuda kusurlu olan elbette ki öğretmenler değil, kusur kulaktan dolma bilgilerle ders kitapları yazanlarda ve bu kişilerin yazdığı kitapları eğitim kitabı olarak kabul eden Milli Eğitim Bakanlığında. Gösteri ve seminer için gittiğim okullardaki öğretmenler haklı olarak fakültelerde karagöz Hacıvat hakkında bir ders görmediklerini söylemişlerdir.
Geleneksel Türk Gölge Oyunu Karagöz hakkında bilinenlerin hepsi efsane ve rivayetlerden ibarettir. Karagöz ve Hacıvat’ın gerçekten yaşamış insanlar olduğuna dair hiç bir belge yoktur. Karagöz ve Hacıvat’ın Bursa’da Ulucami’nin yapımı esnasında işçi olarak çalıştıkları, inşaatın yavaş ilerlemesinden dolayı idam edilmeleri bilgisi tamamemn rivayettir, söylentidir, gerçeklikle hiç bir ilgisi yoktur.
Gölge oyunu tekniği Asya ülkelerine özgüdür, bizim atalarımız da Asya’dan Anadolu’ya göç ettiklerinde doğal olarak gölge oyunu tekniğini biliyorlardı, Anadolu’ya geldikten sonra ise Anadolu’da daha önce yaşamış olan toplumların kültürleriyle gölge oyunu tekniğini birleştirerek Karagöz sanatımızın ilk hâlini ortaya çıkarmışlar, Osmanlı devleti kurulduktan sonra ise Osmanlı’nın genişlemesine paralel olarak hem Osmanlı içine dahil olan her etnik grup karagöz perdesi içinde yerini almış hem de Osmanlı’nın nüfuz alanı içine giren her coğrafyada Karagöz oynatılır olmuştur. Günümüzde Balkanlar ve Ortadoğu ülkelerine değişik isimlerle Karagöz oynatılmasının nedeni budur. Yunanistan’da Karagöz (Karagiozis) olmasının nedeni de budur.
Bazen de öğretmenler çocuklara verdikleri proje ödevlerinde klasik Karagöz oyunlarından birini oynatmalarını istemektedirler, belki müfreatta öyle bir uygulama vardır bilemiyorum ancak ilköğretim çağındaki bir çocuğun klasik bir oyunu amatörce de olsa oynatabilmesi mümkün değildir, zaten Karagöz’ün ruhuna da aykırıdır. Karagöz oyunları doğaçlama oynatılmalıdır. Öğrencilerin doğaçlamayı nasıl yapabileceklerine dair ipuçlarını Gölge oyunu nasıl oynanır sayfamızda anlatmaya çalıştım.
Son olarak şunu belirteyim, Ortaoyunu ile gölge oyunu karıştırılmaktadır, Ortaoyunu, Karagöz ile Hacıvat’ın Kavuklu ve Pîşekar olarak insanlar tarafından oynanmasıdır, ama Karagöz ve Hacıvat kıyafetleri giyerek tiyatro yapılması ortaoyunu olmaz, Kavuklu ve Pîşekar’ın kendilerine has giysileri vardır. Geleneksel Türk tiyatrosu, Gölge Oyunu, Meddah, ve Ortaoyunu‘ndan oluşur ama üçü de birbirinden farklıdır.
İlköğretim ve Liselerde karagöz konulu proje ödevi olan öğrenciler ve Edebiyat, Türkçe öğretmenleri için Karagöz Hacıvat tasvir yapım kalıplarını Öğretmen ve öğrenciler için sayfamızda bulabilirsiniz.
Derslerinizde kullanabileceğiniz Karagöz konulu video dosyasını indirmek için aşağıdaki linke tıklayınız.
https://www.karagoz.net/karagoz_emin_senyer.rar
Sevgili Öğretmenlerimiz
Okulunuzda Karagöz Gösterisi Talepleriniz İçin Bize Telefon Ya Da E-Posta Yoluyla Ulaşabilirsiniz.