Radyo ve Karagöz

Hayâlî Küçük Ali, radyonun en sevimli yıldızlarından biridir.
Ondan başka Karagöz oynatıcısı da pek kalmadı, radyolar bu gibi sanatkarlara dört elle sarılmalı ve Karagöz temsilleri namına ne var ne yoksa almalıdır. Yaşadığımız devir eskisinden çok farklıdır. Eskiden mektubat diyebileceğimiz bir takım yazı vesikaları vardı. Şimdi tescilat adı verilebilecek ses kayıt cihazlarıyla temin edilebilecek yirminci asır arşivleri peydah olmuştur. Yani Hayâlî Küçük Ali ve emsali sanatkarlar artık yalnız yazıları ile ve hatırlardan hatıralara bir söz olarak intikal edecek değildir. Seslerini tesbit edebiliriz. Karagöz oyunlarını baştan başa bu sanatkarlara oynatıp ileriki günler için bir vesika olarak saklayabiliriz, eğer bulunduğumuz devrin bu imkanlarından faydalanmazsak eğlencelerimiz, halk sanatlarımız bakımından yarınki nesiller bizi mesul tutar.

Bugünkü durumda bu işi yapabilecek olan müesseselerin en elverişlisi radyolardır. Onun için bu sanatın devamına, daha doğrusu bu milli varlığın gelenekleriyle muhafazasına radyo idareleri memurdur. Çünkü en iyi tescil makinaları onlardadır. En zengin plak stokları onlardadır. Radyo programları halinde bu gibi daha nice malzemeye muhtaç bir vaziyette oldukları da inkar edilemez Hal böyle iken Karagöz sanatkarlarımızdan bu vadide istifade etmezsek hakikaten günah olur, kayıtsızlık olur, yazık olur.

Bu imkanlar karşısında artık “fiilen sanat ölmüştür” demeye dilimiz varmamalıdır. Onu yaşatan bir kaç kişi kalmışsa bile, ölmüş denemez. Derhal radyo tesislerine başvurulmalı. Plağa alınmalı ve arşive konulmalıdır.

Kaldı ki Karagöz yaşıyor, sinemaya, tiyatroya, her şeye rağmen erbabının eline düştü mü rağbet buluyor.

Karagöz perdesi
Karagöz perdesi

Şimdi genişçe bir nefes alınız, size meşruiyetten beri gelip geçmiş “Hayâlî”lerin, yani Karagöz oynatıcılarının isimlerini ve perde kurdukları semtleri yazacağım; Hayali Nazif Bey, Hayali Arap Ömer Ağa, Hayali Serçe Mehmet Efendi, Hayali Katip Salih Efendi, (bu zatlar sarayın daimi hayalileri idi). Sultanahmet’te Millet Bahçesinde Hayali Katip Salih Efendi, Divanyolunda Arifin Kıraathanesinde Hayali Şeyh Fehmi Efendi, Beyazıtta Enderunlu Mehmet Ali Efendi, Lalelide Hayali Küçük Ali, Koskada Hayali İskaraton Mehmet Efendi, Yeşil Tulumbada Hayali Şair Ömer Efendi, Aksarayda Hayali Aşık Razi Efendi (asıl adı Hayali Memduh Beydir), Horhorda sobacı Osman Efendi, Yusufpaşada Hayali İsmet Efendi, Taşkasapta Hayali Takvor Efendi, Şehremininde Hayali Arap Cemal Efendi, Şehzadebaşında Hayali Şair Raci Efendi (asıl adı Kör İzzettir), Kocamustafapaşada Saraç Hüseyin Ağa, Fethiyede Hayali Şefik Efendi, Saraçhanebaşında Hayali Behiç Efendi, Unkapanında Hayali Karagöz Mehmet Efendi, Atlamada Hayali Mevlanakapılı Ahmet Efendi, Hafız Mehmet Ali Efendi, Kasımpaşada Hayali Sefer Mehmet Efendi, Fıdıklıda Hayali Mehmet Zeki Efendi, Beşiktaşta Hayali Suat Efendi, Veznecilerde Hayali İrfan Efendi, Eyüpte Hayali İşkembeci Süleyman Efendi… Daha isimleri şimdi akla gelmeyen bir çok ünlü hayaliler de vardı. Üsküdar’da, Kadıköy’de, Beylerbeyi’nde, Beykoz’da ve daha bir çok semtlerde hayal perdeleri kurulurdu.

Bunları yazmaktan maksadım hem bir tarih dizisi olarak kalması hem de bir kalemde okuyucularıma bütün o eski semtlerin kokusunu getirebilmektir.

Kala kala kalburun içinde bir kaç kişi kalmıştır. İşte Hayâlî Küçük Ali, İrfan Efendi, Mazhar Baba, Hafız Mehmet Ali, Hayri, bir de Şehremininde Hikmet Efendi… Bir takım gençler arasından da bu sanata heveslenenler olduğu görülüyor ki hayal ustalığının ömrünü uzatmak namina cidden güzel bir iş görüyorlar. Onları tebrik etmeliyiz.

Hikmet Münir Ebcioğlu
Türk Folklor Araştırmaları Dergisi No: 128 Mart 1960

Summary
Review Date
Reviewed Item
Radyo ve Karagöz
Author Rating
51star1star1star1star1star

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir