Yitirdiğimiz Hayali Küçük Ali (Mehmet Muhittin Sevilen: 1886-7.2.1974)
Değerli sanatçı, iyi insan ve gönülden dost Hayâlî Küçük Ali, 88 yıllık ömür geçidini aşarak, 7 Aralık 1974 Cumartesi günü aramızdan ayrıldı. O, geleneksel temaşa sanatımızın yüzyıllar boyunca, Türk Tiyatrosuna kaynak olabilecek sanat estetiğinin ana çizgilerini benliğinde toplayan Karagöz oyununu, özelliklerini bozmadan, 20. yüzyıla aktaran ve yaşatan bir halk sanatçısı idi.
Altmış yıla yakın bir süre, yalnız Karagözü oynatmakla kalmamış, tasvirler keserek Karagöz kolleksiyonları meydana getirmiş, kitaplar yazmış, ses bantları doldurmuş, filmler yapmıştır. Yaratmış olduğu özel yeni Karagöz oyunları ile Türkiye Radyolarında 20 yılı aşkın süre içinde kıymetli bir halk eğitim hizmeti vermiştir.
Hayâlî Küçük Ali’nin sanatı yapmacıksız, arı ve samimidir. Çağının tanınmış Hayâl ustalarının “Karagöz” alemlerinde kendi kendisini yetiştirmiştir. O, en nezih topluluklar önünde sanatını sergileyebilecek maharet, zihniyet ve alışkanlığa sahipti. Rahmetlinin hiçbir zaman bayağılığa düştüğü görülmemiştir.
Hayâlî Küçük Ali, işlek bir zeka, kuvvetli hafıza, üstün el becerileri, taklitçilik, müzik bilgisi, güzel ve değişik ses nitelikleri ile Türk Dili ve Edebiyatı, geniş halk kültürüne sahip olunması gereken bu çetin “Karagöz” sanatının görülmeye layık son temsilcilerinden biriydi.
Son on yılını, evinde kâh dinlenme kâh yorgunluk ve hastalıklarla savaşarak geçirdi.
Karagöz tipleri onun sesinde belki de kuşaklar boyu, en güzel örnekler olarak yaşayacaktır. Yeri doldurulamayacak bir değer olan Hayâlî Küçük Ali nur içinde yatsın. Çünkü o, ses ve görüntü kaydedici elektronik araçların geliştiği bir çağda yaşama mutluluğuna erişmiştir.
HAYÂLÎ KÜÇÜK ALİ’NİN YAŞAMI
1886 (1302) Yılında İstanbul’da doğmuş, 1974 yılı Aralık ayının 7 sinde Ankara’da ölmüştür. Asıl adı Mehmet Muhittin Sevilen’dir. İstanbul’da Davutpaşa Rüştiyesini bitirdikten sonra çalışmak üzere P.T.T idaresine girmiştir. 1. Dünya savaşında askere alınmış, terhis olduktan sonra tekrar eski işinin başına dönmüştür. Ankarada Paket Postahanesi memuru iken 1944 de emekliye ayrılmıştır.
Karagözcülük sanatına daha 8 yaşlarında iken heves eden Küçük Ali, bu sanatı devrinin ünlü Karagözcülerini seyrederek öğrenmiştir. Karagözcülüğü meslek olarak seçmesinde en büyük desteği Safvet Efendi olmuştur. Hayâlî Ömer Efendi, Hayâlî Memduh Bey, Hayâlî Arap Cemal Efendi, Hayâlî Sobacı Ömer Efendi, Hayâlî Nazif Bey, Hayâlî serçe Mehmet Efendi, Hayâlî Kâtip Salih Efendi, Hayâlî Arap Ömer Ağa ve Hayâlî Behiç Efendi onun seyrettiği Karagözcüler arasındadır.
Ünlü Karagözcülerden Hayâlî Saraç Hüseyin’in yanında Karagözcülüğe başlayan Küçük Ali, ilk defa 1900 yılında henüz 14 yaşında iken Fatih’in Draman mahallesinde Karagöz oynatmış ve oynadığı “Hımhımlı Mandıra” çok beğenilmiştir. Hayâlî Küçük Ali takma adını işte o zaman almış ve bu isimle tanınmıştır.
Böylelikle 60 yıla yakın bir süre Karagöz oynatarak bu oyunun üstadları arasında yer alan Hayâlî Küçük Ali, 20 yıl kadar Ankara Radyosunda Karagöz oynatmıştır. Küçük Ali’nin üçü kız, biri erkek olmak üzere dört evladı ve 15 den çok torunu vardır. Torunlarından Erhan Ergüler ve Tuncay Tanboğa da dedelerinin sanatını benimsemiş bulunmaktadırlar. Tuncay Tanboğa, Torun Çelebi takma adını kullanmaktadır.
HAYÂLÎ KÜÇÜK ALİ’NİN ESERLERİ
Kitapları:
-Karagöz’ün hamam eğlencesi…..(1928)
-Karagöz’ün Kağıthane Safası…..(1928)
-Hayâl Perdesi……………………….(1931)
-Karagöz………………………………(1969)
Karagöz Tasvir kolleksiyonları:(1958-1960)
-Milli Kütüphane Hayâlî Küçük Ali tasvir kolleksiyonu
-Ankara Devlet Konservatuarı Hayâlî Küçük Ali tasvir kolleksiyonu
-Ankara Etnoğrafya Müzesi Hayâlî Küçük Ali tasvir kolleksiyonu
–Bursa Müzesi Hayâlî Küçük Ali tasvir kolleksiyonu
Ses Bantları:
-Milli Kütüphane Müzik Bölümü Arşivinde 19 bantta 17 Karagöz oyunu
–Meddah Hikayesi (Sandıklı Ebe)…(1958-1960)
-Ankara Üniversitesi D.T.C. Fakültesi Tiyatro Bölümü arşivinde Milli kütüphanedeki oyunların birer kopyası ile ayrıca Molier’in Zoraki Tabip oyunundan uyarlama Karagöz’ün Hekimlik oyunu
Sinema Filmleri:
Başbakanlık Basın Yayın genel Müdürlüğü Film arşivinde:
-Gülme komşuna gelir başına
-Karagöz (Muhavereler).
Yazan:Ahmet Borcaklı Türk Folklor Araştırmaları Dergisi No:307 Şubat 1975
Emin Şenyer’in notu: Karagöz sanatının en büyük ustası olarak kabul edilen Hayâlî Küçük Ali’nin asıl adı Mehmet Muhittin Sevilen’dir. Sekiz yaşındayken Karagöz oynatmaya başlamış, o zamanlar Hayâlî Ali adında usta bir karagözcü varmış, Küçük Ali’yi seyredenler ” Çok güzel oynatıyor, aynı Hayâlî Ali gibi, sanki Küçük Ali” derlermiş, bundan dolayı mahlası “Küçük Ali” olarak kalmış.
