Cenova’da yapılan sahne sanatları müze – Kütüphaneleri kongresinde:
Ahmet Borcaklı’nın Karagöz konulu bildirisi
Ve kongre hakkındaki raporu
Yazan: Ahmet Borcaklı
Davet edilmiş olduğumuz 9. Uluslararası sahne sanatları kütüphane müzeler kongresine Milli Kütüphane genel Müdürlüğü temsilcisi olarak katılmam, Milli Eğitim bakanlığınca tensip buyurulmuştu.
Bu yıl 5-10 Nisan 1970 tarihleri arasında İtalya’nın Cenova şehrinde, Museo Biblioteca Dell’Attore del TeatroStabile kurumları ile merkezi Paris’te bulunan (FIAB) Uluslararası Arşiv – Kütüphaneciler Federasyonu’nun ortaklaşa organize ettikleri kongre 5 günlük süreye sığdırılan yüklü bir çalışma programına sahipti. Üç tiyatro binası bir kütüphane ve müze kongrenin rahatça çalışmasına tahsis edilmişlerdi.
Fransa’nın Paris’te bulunan ünlü Arsenal Kütüphanesi müdürü ve aynı zamanda FIAB’ın tiyatro arşiv kütüphaneleri bölümü başkanı Sayın Andre Vienstein’in yönetiminde toplanan kongreye 28 ülkeden 53 delege katıldı. Başta İtalya olmak üzere 8, Fransa 6 ve diğer milletler 3ila 2 veya birer delege ile temsil edilmişlerdir. Dinleyici olarak salonlarda bulunan kimselerle yüzü aşkın bir topluluk konuşmaları izledi.
Çalışma programına gelince, üç ana bölüm olarak düşünülmüştü.
1 – Genel kurul toplantıları
2 – Komisyon çalışmaları
3 – Kültür ve Sanat gösterileri
Beş gün içinde yedi genel kurul toplantısı yapıldı. Her oturumda 3 – 4 tebliğ okunarak tartışıldı. 53 delegeden ancak 14ü tebliğ sundu. Benim de bu sayıya dahil olan ve raporuma Türkçesi ile İtalyancası da ekli bulunan Milli Kütüphane Karagöz Koleksiyonu, bir Türk Tiyatrosu dalının dökümanları başlığını taşıyan tebliğimi 8 Nisan 1970 Çarşamba günü okudum.
Konuşmamdan önce dinleyicilere İtalyanca olarak bastırdığım tebliğ metni dağıtıldı. Beraberimde götürdüğüm Türkçe ve yabancı dillerde basılmış Türk Tiyatrosu ile Karagöz hakkındaki kitapları delegelerin gözleri önüne serdim. Ve onları sonunda Kongre’ye ev sahipliği yapan Stabile Tiyatro Kütüphanesi’ne armağan ettim. Bu jest dinleyiciler tarafından çok hoş karşılandığı gibi adı geçen kütüphanenin müdürü Sayın Sandro d’Amico’nun da samimi teşekkürlerine vesile oldu.
Konuşmamda sırası geldikçe Karagöz figürlerini renkli resimleriyle teker teker tanıttım. Musiki paragrafında ise dinleyicilere Karagöz şarkılarından örnekleri kapsayan küçük bir konser verdim, kıyaslama yapabilmeleri için de 250 – 300 sene önce aynı yıllarda İtalyan sahnelerinde söylenen müzik çeşitlerinden örnek olarak Monteverdi’nin Lasciatemi Morire ve Caldura’nın Selve Amiche antik aryalarını söyledim. Bu müzik sunuşu o kadar beğenildi ki dakikalarca alkışlandı. Ve Türklerin kendi sanatları kadar batı eserlerini de tanıdıkları, inceledikleri inancını tazeledi.
Daha sonra Milli Kütüphanemizdeki Karagöz koleksiyonumuzu tanıtarak dökümü üzerinde durdum. Ve konferansımın sonunda Turizm ve Tanıtma Bakanlığından almış olduğum İngilizce dilinde hazırlatılmış renkli Karagöz filmini gösterdim.
Programımızın bitiminde de delegeler takdir ve memnuniyetlerini alkışlarıyla gösterdikleri gibi ayrıca teker teker gelip beni tebrik ettiler. Birkaç ülkenin temsilcileri Karagöz’ü her yönü ile tanıtan bu programın kendi memleketlerinde de tekrarı imkanlarını yaratmak üzere notlar aldılar. Hatta Kongre’nin genel başkanı sayın Veinstein önümüzdeki yıl Paris’de yapılacak Uluslararası Kukla ve Gölge oyunları Kongresine beni bu programımla şimdiden davet ettiğini söylemeknezaketinde bulundu.
Bizlere batı meslek kuruluşlarının çalışmalarını yakından görmek dolayısıyla Türk Sanatı ve Türkiye hakkında diğer milletlerin temsilcileri nezdinde geniş, olumlu bir ilgi uyandırabilmek. Karagöz oyunumuzun Türklüğünü onaylatabilmek ve kütüphanemizin geniş karagöz koleksiyonunu tanıtabilmek fırsatı verdiğinden dolayı başta Milli Eğitim Bakanlığımıza, Genel Müdürlüğümüze ve broşürümüzün bastırılması ile gerekli kitapların satın alınmasını sağlayan Milli Kütüphaneye yardım derneğine en derin saygı ve teşekkürlerimi arzederim.
Türk Folklor Araştırmaları no: 251, Haziran 1970
